ANONİM İLE LİMİTED ŞİRKETLER AÇIK ADRESLERİNİ
ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE BELİRTMEK ZORUNDA MIDIR?
Soner ALTAŞ20
ÖZ
Anonim ve limited şirketler açısından bir anlamda anayasa işlevini haiz
şirket sözleşmesinde, yazılı olarak belirtilmesi gereken hususlar, Türk Ticaret
Kanunu’nda sınırlı sayıda belirtilmiştir. Kanuna göre, her iki şirket
türünün sözleşmesinde yazılı olarak yer alması gereken kayıtlardan birisi
şirket merkezinin bulunduğu yerdir. Ancak, şirket merkezinin açık adresinin
sözleşmede yazılmasının gerekip gerekmediği hususu uygulamada hala tereddütlere
yol açmakta ve konu zaman zaman yargıya da intikal etmektedir.
Bu çalışmada, anonim ile limited şirketin sözleşmesinde şirket merkezinin
bulunduğu adresin açıkça yazılıp yazılmayacağı hususu ele alınmaktadır.
Anahtar Sözcükler: anonim şirket, limited şirket, şirket sözleşmesi, şirket
merkezinin adresi, fesih.
1. GİRİŞ
2014 yılı Haziran ayı itibariyle ülkemizde faaliyet gösteren 850.548
adet ticaret şirketinden 94.828 adedini anonim, 713.861 adedini de limited
şirketler oluşturmaktadır (http://icticaret.gtb.gov.tr/data/5315a-
212487c8e0fd48d2262/ Şirket İstatistikleri Bülteni ). 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu (T.C. Yasalar, 14.02.2011) (TTK)21’nun 124üncü maddesine
göre anonim ile limited şirketler sermaye şirketi sayılmaktadır. Anonim ve
limited şirket kuruluşu için, kurucuların kendi aralarında yazılı bir şirket
sözleşmesi tanzim etmeleri ve bu sözleşmeyi noter huzurunda imzalayıp
ticaret sicili müdürlüğüne vermeleri gerekmektedir. Bu sözleşme, şirketin
kuruluşundan sona ermesine kadar yürürlükte kalmakta ve bir anlamda şirket
ortakları yönünden anayasa işlevini haiz bulunmaktadır.
Anonim şirketin esas sözleşmesinde yazılı olarak belirtilmesi gereken
hususlar TTK’nın 339uncu maddesinde, limited şirketin sözleşmesinde açık-
ça yazılması gereken kayıtlar ise Kanunun 576ncı maddesinde sınırlı sayıda
belirtilmiştir. Nitekim, eski Ticaret Kanununda da, anonim ile limited şirke-
20 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi
21 Çalışmamızda, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu için TTK kısaltması kullanılmıştır.
*
*
1
1
Makale Geliş Tarihi: 24.12.2015
Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 25.02.2016
MALİ ÇÖZÜM
114
OCAK - ŞUBAT
tin sözleşmesinde yer verilmesi gereken asgarî unsurlar açıkça düzenlenmiş-
ti. Her iki şirketin sözleşmesinde yazılı olarak yer alması gereken kayıtlardan
birisi şirket merkezinin bulunduğu yerdir. Bu hükümden, şirket merkezinin
açık adresinin sözleşmede yazılmasının gerekip gerekmediği uygulamada
hala tereddütlere yol açmakta ve konu zaman zaman yargıya da intikal etmektedir.
İşte bu çalışmada, anonim ile limited şirketin sözleşmesinde şirket
merkezinin bulunduğu adresinin açıkça yazılıp yazılmayacağı hususu, yargı
kararları ışığında, irdelenmektedir.
2. ANONİM İLE LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE ŞİRKETİN
AÇIK ADRESİNİ BELİRTMENİN ZORUNLU OLUP OLMADIĞI
HUSUSU
Halihazırda faaliyet gösteren anonim ile limited şirketlerin birçoğunun
sözleşmesi, 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu döneminde çıkarılan Anonim ve
Limited Şirketlerin Kuruluş ve Ana Sözleşme Değişikliği İşlemlerine İlişkin
Esaslar Hakkında Tebliğ (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, 25.07.2003) (İç Ticaret
2003/3)’e göre düzenlenmiş ve Ticaret Sicili Müdürlükleri de bu Tebliğ
hükümlerini esas alıp şirket sözleşmelerini inceleyerek tescil etmişlerdir.
Anılan Tebliğin anonim şirketlerin kuruluş işlemlerini düzenleyen (A)
kısmının bb.Merkez başlıklı bölümünde;
“Şirketin merkezi il ve ilçe olarak ana sözleşmede gösterilir Ayrıca açık
adresi de ana sözleşmeye yazılır. Buna göre ana sözleşmenin şirketin merkezinin
gösterildiği maddesi;
“Şirketin merkezi … dır. Adresi … dır. Adres değişikliğinde yeni
adres, ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’ nde ilan ettirilir.Tescil
ve ilan edilmiş adrese yapılmış tebligat şirkete yapılmış sayılır.
Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış olmasına rağmen, yeni adresini
süresi içinde tescil ettirmemiş şirket için bu durum fesih sebebi sayılır.”
şeklinde düzenlenir.
Aynı sicil bölgesinde olmak kaydıyla yalnız adres değişikliği için ana sözleşmede
değişiklik yapmak zorunlu değildir. Ancak, merkez değişikliği ana
sözleşme değişikliğini gerektirir.”,
Limited şirketlerin kuruluş işlemlerini düzenleyen (A) kısmının cc.Merkez
başlıklı bölümünde de;
MALİ ÇÖZÜM
OCAK - ŞUBAT 2016
115
“Şirketin merkezi il ve ilçe olarak ana sözleşmede gösterilir. Ayrıca açık
adresi de ana sözleşmeye yazılır. Buna göre ana sözleşmenin şirketin merkezinin
gösterildiği maddesi;
“Şirketin merkezi … dır. Adresi … dır. Adres değişikliğinde yeni adres,
ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirilir.
Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış olmasına rağmen, yeni adresini
süresi içinde tescil ettirmemiş şirket için bu durum fesih sebebi sayılır.”
şeklinde düzenlenir.
Aynı sicil bölgesinde olmak kaydıyla yalnız adres değişikliği için ana sözleşmede
değişiklik yapmak zorunlu değildir. Ancak, merkez değişikliği ana
sözleşme değişikliğini gerektirir.” denilmiştir.
Eski Ticaret Kanunu döneminde kurulan anonim ile limited şirketlerin
tamamı da mezkûr Tebliğ ile getirilen zorunluluk gereği, sözleşmelerinde
şirket merkezinin açık adresine yer vermek durumunda kalmışlardır. Anılan
Tebliğ hükümlerinin uygulanmasına, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 3
Temmuz 2012 tarihli ve 4880 sayılı Genelgesi uyarınca TTK’nın yürürlü-
ğe girdiği 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren de devam edilmiş, 15 Kasım
2012 tarihli, 28468 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anonim ve Limited
Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu
ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine
İlişkin Tebliğ ile yürürlükten kaldırılıncaya –15 Kasım 2012 tarihinekadar,
uygulamada kalmıştır. Yeni Tebliğ’de ise şirket sözleşmesinde adres
belirtilmesine dair bir hükme yer verilmemiştir.
Oysa, 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu’nun 279uncu maddesine göre,
anonim şirketlerin esas sözleşmesinde “şirketin ticaret unvaniyle merkezinin
bulunacağı yer”in, 506ncı maddesine göre de limited şirketin sözleşmesinde
“şirketin ticaret unvaniyle merkezi”nin belirtilmesi zorunlu tutulmuş, her iki
maddede de şirket merkezinin açık adresinin sözleşmede yer alacağına dair
emredici bir hükme yer verilmemişti.
Esasına bakılırsa, yeni TTK’nın bu konudaki düzenlemesi de, ufak kelime
değişiklikleri dışında eski kanun ile aynıdır. TTK’nın 339uncu maddesine
göre, anonim şirketin esas sözleşmesinde “şirketin ticaret unvanı ve
merkezinin bulunacağı yer”in, 576ncı maddesine göre de limited şirketin
sözleşmesinde “şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer”in belirtilmesi
zorunludur. Böylece, TTK’da da anonim ile limited şirketlerin açık
MALİ ÇÖZÜM
116
OCAK - ŞUBAT
adreslerinin şirket sözleşmesinde belirtilmesine dair emredici bir hükme yer
verilmemiştir.
Buna karşılık, ilgili Bakanlık, eski Kanunda yer alan “şirket merkezinin
bulunacağı yer” ifadesini, şirket merkezinin bulunduğu yerin açık adresi
olarak değerlendirmiş, buna göre şirketlerin sözleşmelerinde yer alacak merkez
maddesini bağlayıcı bir şekilde düzenlemiş, bu nedenle de eski kanun
döneminde kurulan anonim ile limited şirketlerin tamamı zorunlu olarak
bahsigeçen tebliğe uyup merkez adreslerini şirket sözleşmelerine açıkça
yazmışlardır. Hatta, Bakanlık anonim ile limited şirketleri, sözleşmelerinde
“Adres değişikliğinde yeni adres, ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret
Sicili Gazetesi’nde ilan ettirilir. Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış
olmasına rağmen, yeni adresini süresi içinde tescil ettirmemiş şirket için bu
durum fesih sebebi sayılır.” şeklinde standart bir hükme yer vermeleri konusunda
bağlayıcı bir düzenleme yaparak, şirketleri adeta kendi elleri ile bir
fesih sebebi oluşturmaya zorlamıştır. Anonim ile limited şirketlerin birçoğunun
sözleşmesinde hala bu yönde hükümleri görmek mümkündür.
Buna karşılık, uygulamada, hala bu Tebliğin etkisiyle ve yürürlükten
kaldırıldığı dahi dikkate alınmaksızın, bazı Ticaret Sicili Müdürlüklerinin,
sözleşmede açık adresin belirtilmemesi nedeniyle şirketin kuruluş sözleş-
mesini veya esas sözleşme değişikliklerini tescilden kaçındıklarına ve reddettiklerine
şahit olabilmekteyiz. Nihayetinde, konu yargıya da taşınmış ve
Yargıtay bu konuda aldığı karar ile yıllardır süre gelen bu hatalı uygulamaya
son vermiştir.
Bir anonim şirket, TTK’nın yürürlüğe girmesi sonrasında, 2013 yılında
olağanüstü genel kurul toplantısı yapmış, genel kurul toplantısında şirket
esas sözleşmesinin TTK’ya uygun olarak tadilini teminen bazı maddelerinde
yapılan değişiklikler oy birliği ile kabul edilmiş, ancak şirket esas sözleşmesinin
yeni şekline ilişkin tescil talepleri ilgili Ticaret Sicili Müdürlüğü tarafından
reddedilmiştir. Konu şirket tarafından yargıya taşınmış, Mahkemece,
dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde, davacı şirketin esas sözleş-
mesinin yeni metninin 4. maddesinde şirket merkezinin Kocaeli olduğu belirtilmesine
rağmen şirket açık adresi belirtilmediğinden Ticaret Sicil Mü-
dürlüğü’nün kararının doğru olduğu, şirket esas sözleşmesinin 17. maddesi
açısından ise, genel kurulun şirket merkezinin bulunduğu yerde ya da yönetim
kurulunun uygun bulduğu bir yerde toplanacağı belirtilmiş olup, şirket
MALİ ÇÖZÜM
OCAK - ŞUBAT 2016
117
merkezi belirtilmediğinden genel kurul toplantısının nerede yapılacağının
açık olmadığı, öte yandan genel kurul toplantısının şirket merkezi dışında
yapılması halinde dahi esas sözleşmede açıkça bunun düzenlenmesi gerekti-
ği, bu maddenin de Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve
Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri
Hakkında Yönetmelik’in 8. maddesine aykırı olduğu, verilen kararın
doğru ve yerinde bulunduğu gerekçesiyle itirazın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı temyiz edilmiş, bunun üzerine Yargıtay 11.Hukuk
Dairesi, 15/04/2014 tarihli, E.2013/18727, K.2014/7406 sayılı kararında
“Davacı taraf, şirket genel kurul toplantısında şirket ana sözleşmesindeki
değişikliklere ilişkin yeni metindeki “Şirket Merkez ve Şubeleri” başlıklı 4
ncü madde hükmünün mevzuata aykırı olmadığını ileri sürerek, bu maddenin
tescil isteminin reddine ilişkin kararın iptalini istemiştir. Ana sözleşmenin
4. maddesi “Şirket merkezi Kocaeli’dedir...” ibaresini içermektedir. 6102
sayılı TTK’nın 339. maddesinde esas sözleşmede bulunması gereken hususlar
sınırlı sayıda sayılmış olup, aynı maddenin 2. fıkrasının a bendinde
şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunması gerektiği belirtilmiş ise
de, şirketin açık adresinin esas sözleşmede bulunması şart koşulmamıştır.
Nitekim mülga 6762 sayılı TTK’nın 279. maddesi de aynı mahiyettedir. Bu
durumda, mahkemece, esas sözleşmenin yeni metninin 4. maddesinde şirket
adresinin belirtilmediği gerekçesiyle, bu yöndeki davanın reddine karar
verilmesi doğru görülmemiş kararın bozulması gerekmiştir.” denilerek,
mahkeme kararını davacı yararına bozmuştur.
Yargıtay kararında da açıkça vurgulandığı üzere, eski Kanunda ve de
TTK’da, anonim ile limited şirketin sözleşmesinde şirketin merkezinin bulunması
gerektiği belirtilmiş ise de, şirketin açık adresinin sözleşmeye yazılması
zorunlu tutulmamıştır.
Bu nedenle, halihazırda şirket sözleşmesinde “Şirketin merkezi … dır. Adresi
... dır. Adres değişikliğinde yeni adres, ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret
Sicili Gazetesi’nde ilan ettirilir. Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış
olmasına rağmen, yeni adresini süresi içinde tescil ettirmemiş şirket için
bu durum fesih sebebi sayılır.” şeklinde hüküm bulunan anonim ile limited
şirketlerin, sözleşme değişikliğine giderek, anılan sözleşme maddesini “Şirketin
merkezi … İli … ilçesindedir. Adres değişikliğinde, yeni adres, ticaret
sicili müdürlüğüne yazılı ile bildirilir; ayrıca gerekli hallerde veya mevzuatın
MALİ ÇÖZÜM
118
OCAK - ŞUBAT
zorunlu tuttuğu hallerde başka vasıtalarla da ilgililere duyurur.” benzeri bir
hükümle değiştirmeleri menfaatlerine olacak, böylece ticari hayatın gereği yapılabilecek
her adres değişikliğini ticaret siciline tescil ve ilan ettirmenin do-
ğuracağı zaman ile para kaybı ortadan kalkacak, sırf adres değişikliğini tescil
ve ilan ettirmedi diye yüzleşeceği fesih gibi olumsuz ve dayanaksız bir sonuç
da ortadan kalkmış olacaktır.
Diğer yandan, Ticaret Sicili Müdürlüklerinin de sözleşmede açık adresin
belirtilmemesini gerekçe göstererek şirketlerden gelecek tescil taleplerini reddetmeleri,
yargının yükünü artırmamak ve olası zaman kayıpları ortadan kaldırmak
adına, faydalı olacaktır.
3. ÖZET VE SONUÇ
Ülkemizde faaliyet gösteren anonim ile limited şirketlerin büyük bir
çoğunluğu 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu döneminde kurulduğundan ve
şirket sözleşmelerini o dönemde çıkarılan İç Ticaret 2003/3 sayılı Tebliğe
uygun olarak düzenlemek zorunda kaldıklarından dolayı, sözleşmelerinde
şirket merkezinin açık adresine ve adres değişikliğinden yeni adresin tescil
ile ilan edilmemesinin şirketin fesih sebebi sayılacağına dair hükümlere yer
vermişlerdir. Oysa, ne eski ne de yeni Ticaret Kanununda şirket merkezinin
açık adresinin sözleşmede yer alacağına dair emredici bir hükme yer verilmemiştir.
Nitekim, bu husus Yargıtay kararı ile de tescil edilmiş ve ticaret sicili
müdürlüğünün şirket adresinin sözleşmede belirtilmediği gerekçesiyle tescil
talebini reddetmesi doğru bulunmamıştır. Bu çerçevede, sözleşmelerinde
şirket merkezinin açık adresine, adres değişikliğinde yeni adresin ticaret
siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirileceğine, yeni
adresini süresi içinde tescil ettirmemesinin fesih sebebi sayılacağına dair hü-
küm bulunan anonim ile limited şirketlerin, sözleşme değişikliğine gitmeleri
menfaatlerine olacaktır.
KAYNAKÇA
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (15.11.2012) Anonim ve Limited Şirketlerin
Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu
ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine
İlişkin Tebliğ. Ankara: Resmi Gazete (28468 sayılı)
MALİ ÇÖZÜM
OCAK - ŞUBAT 2016
119
Komisyon Raporu : Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu
Raporu, Esas No:1/324, TBMM Tutanak Dergisi, Dönem:23, Yasama
Yılı:2, S.Sayısı:96, Nr.112
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (25.07.2003) Anonim ve Limited Şirketlerin
Kuruluş ve Ana Sözleşme Değişikliği İşlemlerine İlişkin Esaslar
Hakkında Tebliğ. Ankara: Resmi Gazete (25179 sayılı)
Şirket İstatistikleri Bülteni 11 (Haziran 2014)11, 28/11/2015 tarihin de
http://icticaret.gtb.gov.tr/data/5315a212487c8e0fd48d2262/ Şirket İstatistikleri
Bülteni adresinden erişildi.
T.C. Yasalar (09.07.1956) 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara:
Resmi Gazete (9353 sayılı)
T.C. Yasalar (14.02.2011) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara:
Resmi Gazete (27846 sayılı)
Yargıtay 11.HD’nin (15.04.2014) E.2013/18727, K.2014/7406 sayılı
kararı.
